با توجه به افزایش دستگاه های الکترونیکی در مراکز مختلف از جمله شرکت های بزرگ، کارخانجات، بیمارستان ها، فروشگاه های بزرگ و … استفاده و نصب تجهیزات حفاظتی هم بیشتر شده است. در گذشته خطرات ناشی از عوامل محيطی و مشکلات ناشی از نصب تجهيزات و پديده‌هايي مانند اتصال کوتاه در تجهيزات الکتريکی به وجود آمده است، پس به این دلیل ضرورت افزایش ايمنی بیش از پیش احساس می‌شد و این مسٔله باعث شد که متخصصان این دستگاه ها و تجهیزات حفاظتی را در جعبه های محافظتی تحت عنوان تابلو برق نصب و تعبیه نمایند.
تابلو برق ها با استفاده از استانداردهای بین المللی و داخلی طراحی و ساخته می شوند و اغلب در مسیر جریان اصلی برق ورودی یک ساختمان کار گذاشته می شوند.
البته از جمله عوامل دیگری که ضرورت و اهمیت تابلو برق را به ما یادآور می‌شود این است که تمامی قسمت‌های برق دار در دسترس اپراتور قرار می‌گرفتند، پس سازندگان و متخصصان را بر آن داشت تا در صدد افزایش ایمنی باشند. از اين رو آن‌ها تابلو برق را به شکل یک محفظه بسته طراحی کردند تا تجهيزات داخل آن غير قابل دسترس باشند.
همانطور که گفته شد یکی از مزایای استفاده از تابلو برق ها، محافظت از وسایل الکترونیکی در مقابل آسیب های ناشی از نوسانات جریان برق، شوک های الکتریکی و افزایش ولتاژ است. در ادامه این مقاله سعی می کنیم به صورت جامع درباره تابلو برق، انواع آن، کارایی هر یک و… صحبت کنیم.
تابلو برق چیست؟
تابلو برق در واقع یک محفظه فلزی یا غیرفلزی است که تمام فیوزها، کلیدهای حفاظتی قطع کننده، قطعات نمایشگر، تجهیزات کنترلی و سیم کشی داخلی در آن جای دارد. تابلو برق ها در دو مدل روکار و توکار در ساختمان ها و مراکز صنعتی یا تجاری نصب می شوند. اگر بخواهیم یک تعریف ساده از تابلو برق داشته باشیم می‌توانیم بگوییم تابلو برق همان کنتور برقی که در منزل وجود دارد، است. همان طور که می‌دانید کنتور برق در کارخانه‌ها برای ورودی برق کافی نیست و به همین دلیل جهت مدیریت، ارتقاء و کنترل و حفاظت استفاده از تابلو برق ضروری به نظر می‌رسد.
معمولاً طراحی تابلو برق ها یک کار تخصصی است که گروه صنعتی اصاکو با بیش از ده سال تجربه آن را بر طبق استانداردهای بین المللی و داخلی انجام می دهند. کافی است با گروه اصاکو تماس بگیرید.
انواع تابلو برق و کارایی هر کدام
مدل فیکس یا ثابت (Fix)
- تابلو برق های ایستاده چند منظوره (Multi-purpose): این تابلو برق ها به شکل ایستاده قرار می گیرند و تجهیزات کنترل قدرت درون آن ها قابل نصب است به همین منظور به آن ها تابلو برق های چند منظوره گفته می شود.
- تابلو برق های دیواری (Wall Mounting): تابلو برق های دیواری به دو گروه تابلوهای روکار و توکار تقسیم بندی می شوند.
- تابلو برق های قفسه بندی شده (Rack): تابلو برق های رک دارای بخش بندی و قفسه بندی داخلی هستند و اغلب از آن ها به منظور نصب محفظه های کنترل و مخابراتی استفاده می شود.
- تابلو برق های Swing: از خانواده تابلو برق های رک هستند با این تفاوت که یک در شیشه ای متحرک دارند و به همین دلیل تجهیزات نصب شده در آن ها از بیرون قابل رؤیت است.
مدل کشویی
- تابلو برق های کنترل موتور(Motor Control Center): این تابلو برق ها به منظور کنترل موتور و به صورت کشویی طراحی و ساخته می شوند و به همین دلیل بسیار گران قیمت هستند.
- تابلو برق های مرکز قدرت (Power Center): این تابلو برق ها در واقع تابلوی توزیع هستند و برای تابلو برق های کنترل قدرت استفاده می شوند و می توانند چندین تابلوی کنترل قدرت را تغذیه کنند. در این تابلوها از کلیدهای هوایی استفاده می شود.
- تابلو برق های مدولار: این تابلو برق ها، مدل پیشرفته تابلو برق های ثابت ایستاده هستند و در آن ها هر فیدر به صورت یک مدول در تابلو نصب می شود و توسط یک صفحه فلزی از فیدر پایینی و بالایی منفک می شود. این تابلو برق ها از نظر مدل دسترسی به سر کابل، به دو گروه تقسیم بندی می شوند: دسترسی از پشت و دسترسی از جلو.
انواع تابلو برق از نظر کاربرد
- تابلو برق اصلی: این تابلو برق ها اغلب در پست برق نصب می شوند و به قسمتی از ترانس اتصال می یابند که فشار کمتری دارد.
- تابلو برق نیمه اصلی: زیر مجموعه تابلو برق اصلی می باشد و از آن تغذیه می کند و می تواند برق یک ساختمان را تأمین کند.
- تابلو برق فرعی: این تابلو برق زیر مجموعه تابلو برق نیمه اصلی است و می تواند برق محیط کوچک تری مانند یک موتورخانه را تأمین کند.
- تابلو برق کنترل: تابلو برق های کنترل با استفاده از تجهیزات گوناگون وضعیت سیستم را می سنجد و نشان می دهد و در صورتی که لازم باشد، تنظیماتی را که توسط بهره بردار اعمال شده است، به سیستم منتقل می کنند.
- تابلو برق صنعتی: این تابلو برق ها می توانند با توجه به جریان ورودی، بر جریان خروجی کنترل داشته باشند.
- تابلو برق اصلاح ضریب قدرت: به این تابلو بر ق ها بانک خازنی هم گفته می شود . این تابلو برق ها به منظور اصلاح ضریب توان شبکه استفاده می شوند.
- تابلو برق توزیع : تابلوبرق توزیع همان طور که از نامش پیداست برای جمع آوری و توزیع برق به کار می رود. تابلو برق های توزیع در ابعاد گوناگون ساخته می شوند و از نظر تجهیزات با هم متفاوت هستند. ورودی تابلو برق توزیع معمولاً برق شبکه می باشد و خروجی آن مصرف کننده است.
انواع تابلو برق از نظر سطح ولتاژ
تابلو برق ها از نظر سطح ولتاژ به سه دسته تقسیم می شوند:
- تابلو برق فشار ضعیف: در تابلو برق های فشار ضعیف، ولتاژ کمتر از 1000 ولت می باشد. این تابلو برق ها اغلب از تجهیزات و دستگاه های قطع و وصل فشار ضعیف با دستگاه های کنترلی، تنظیم کننده و حفاظتی تشکیل شده اند. این گروه در دو نوع ایستاده کشویی و ایستاده ثابت طراحی و ساخته می شوند.
- تابلو برق فشار متوسط: ولتاژ در این گروه بین ۱۰۰۰ تا ۳۶۰۰۰ ولت می باشد. قطعات تشکیل دهنده آن ها عبارتند از بدنه، کنتاکتور فشار متوسط، کلید، تجهیزات کنترلی، باس بار، رله، لوازم اندازه‌گیری و …. تابلو برق فشار متوسط هم در دو نوع ثابت و کشویی تولید می‌شوند.
- تابلو برق فشار قوی: ولتاژ در این نوع بین ۳۶۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ ولت است. نکته مهمی که در تابلو برق های فشار قوی باید رعایت شود این است که تجهیزات به کار رفته در آن ها حتماً باید با کیفیت و استاندارد باشد تا از بروز حوادث احتمالی ممانعت به عمل آید.
انواع تابلو برق از لحاظ ساختار و طراحی
- تابلو برق های Metal Enclosed: محفظه هایی هستند از جنس فلز و در بسته که تجهیزات زیادی در آن ها وجود دارد از جمله کلیدها، شینه ها، ترانس های جریان، لوازم اندازه گیری و غیره. این گروه خود به دو گروه تقسیم می شوند:
- تابلو برق های Metal Clad: در این تابلو برق ها محفظه های داخلی از هم جدا هستند و اگر در یکی از محفظه ها مشکلی به وجود آید، در همان محفظه باقی می ماند و به سایر محفظه ها سرایت نمی کند.
- تابلو برق های Compartment Type: این مدل هم مانند مدل پیشین است ولی فضای داخلی آن بخش بندی و تفکیک نشده است.
- تابلو برق های کشویی: این تابلو برق ها به نسبت بقیه ایمنی بالاتری دارند و سرویس کردن آن ها راحت تر است. تابلو برق های کشویی معمولاً در دو مدل تابلوی کنترل موتور یا MCC و تابلو برق مرکز قدرت که کار تغذیه تابلو برق های MCC را انجام می دهد، موجود هستند.
انواع تابلو برق از نظر محل نصب
- تابلو برق های داخلی(Indoor): این تابلو برق ها در فضاهای بسته ای مانند ساختمان های مسکونی یا اداری و کارگاه ها نصب می شوند.
- تابلو برق های خارجی (Outdoor): این تابلو برق ها در فضای باز نصب می شوند.
انواع تابلو برق از لحاظ ايستايی
- تابلو برق های ایستا (Self Standing) که خود ایستا هستند و برای نصب به تکیه گاهی نیاز ندارند و روی پایه های خود قرار می گیرند.
- تابلو برق های دیواری (Mounted Wall) که باید روی دیوار نصب شوند یا به صورت توکار به کار روند.
اجزای تابلو برق کدامند؟
تجهیزات الکتریکی تابلو برق ها عبارتند از:
- انواع کلید و سوئیچ: کلیدها و سوئیچ ها، جزو اصلی تابلو برق ها هستند و تنها برای قطع و وصل جریان از آن ها استفاده می شود.
- کنتاکتور: یکی از اصلی ترین بخش های تابلو برق است و می تواند جریان بالا را منتقل کند. کنتاکتور در اصل یک کلید الکترومغناطیسی می باشد که می تواند از راه دور هم مدار را قطع یا وصل کند.
- بی متال: یک نوع کلید است که وقتی دما بالا می رود، کار می کند. در واقع وقتی به خاطر عبور جریان، دما افزایش پیدا می کند، فلز بی متال انبساط پیدا می کند و به سمت پایین متمایل می شود. این کلید برای حفاظت از الکتروموتورها در برابر بار اضافی ساخته شده است.
- ترانس: ترانس که در همه تابلو برق های موجود است وظیفه افزایش یا کاهش جریان یا ولتاژ مدار را بر حسب شرایط دارد.
- رله: رله از بخش‌های اصلی تابلو برق است و کار انتقال ولتاژ و جریان را انجام می دهد.
- شینه: از فلز رسانا ساخته شده است و جریان الکتریکی را به بخش‌هایی نظیر ترانسفورماتور، ژنراتور و … هدایت می کند. به شینه، باس بار (Bus Bar) هم گفته می‌شود و اغلب از آلیاژ مس ساخته می شود.
پرکاربردترین تابلو برق کدام است؟
تابلو برق های طرح ریتال از جمله پرکاربردترین تابلو برق ها هستند. این تابلو برق ها به فضای خیلی زیادی برای نصب نیاز ندارند. این تابلو برق ها بیشتر برای مکان های پرمصرفی مانند کارخانه های بزرگ، متروها، نیروگاه ها، پست های برق و … مورد استفاده قرار می گیرند.
برخی اصطلاحات در تابلو برق ها
وایرینگ تابلو برق چیست؟
وایرینگ یک واژه انگلیسی و به معنای سیم کشی است و به هر گونه سیم کشی برقی اطلاق می شود. در ایران از وایرینگ بیشتر برای سیم کشی ایستگاه ها و تابلوهای برق استفاده می شود.
سلول تابلو برق چیست؟
سلول تابلو برق یک چهار چوب یا اسکلت عمودی است که به وسیله پیچ و مهره یا جوشکاری CO2 سرهم بندی شده است. به علت اسکلت محکم و عدم تغییر در ساختار سلول های تابلو برق، بیشتر از آن ها در سیستم های توزیع و کنترل و قدرت از آن ها استفاده می شود.
تابلو برق شالتر چیست؟
اغلب برای محیط های باز طراحی می شوند. در تابلو برق شالتر، انرژی الکتریکی بعد از اینکه کاهش ولتاژ داشت، وارد کلید اصلی می شود و با توجه به ضرورت، به سمت خروجی هایی که جریان کمتری دارند، ارسال می شود.
تابلو برق MDP چیست؟
کابل اصلی برق بعد از اینکه وارد یک ساختمان شد، در یک تابلو برق جای می گیرد. این تابلوی برق، جریان الکتریسیته لازم برای تمامی واحدهای مسکونی و همین طور برق مشاعات ساختمان را فراهم می کند. به این تابلو برق، تابلو برق MDP یا تابلو برق اصلی اطلاق می شود. تابلو برق اصلی خود به سه قسمت تقسیم بندی می شود:
- ورودی برق
- کنتور
- خدمات
سخن پایانی
در این مقاله سعی کردیم قبل از هر چیزی به این پرسش پاسخ دهیم که «تابلو برق چیست؟» و گفتیم که امروزه با توجه به میزان بالای استفاده مردم از دستگاه ها و تجهیزات برقی و الکترونیکی بیش از گذشته نیاز به یک محافظت و کنترل توزیع برق احساس می شود.
گروه اصاکو با بیش از ده سال تجربه در زمینه طراحی و تجهیز تابلوهای برق با توجه به نیاز شما در این زمینه آماده همکاری می باشد. کافی است همین حالا با گروه اصاکو تماس بگیرید.
